سوالات درس فارسی (۳)
۱- «انصراف، زاری کردن، رزق مقرر، همسان» به ترتیب، معانی کدام واژه‌ها است؟

۱) روی گردان، التماس کردن، رزاق، مثل

۲) اعراض، تضرع، وظیفۀ روزی، شبه

۳) استعفا، گریه با صدای بلند، رزاق، مانند

۴) روی گردانی، متضرع، وظیفۀ روزی، شبه

۲- معنی همۀ واژه‌ها، در مقابل آنها، درست آمده است؛ به جز: ……………..

۱) (انابت: توبه) (ربیع: بهار) (ورق: برگ)

۲) (نبات: شیرینی) (موسم: فصل) (منکر: زشت)

۳) (جزا: پاداش کار نیک) (وهم: خیال) (ملک: پادشاه)

۴) (حلیه: زیور) (تحیر: سرگردانی) (تاک: رز)

۳- در کدام بیت «غلط املایی» وجود دارد؟

۱) گه سیحه به دست و گاه زنّار به دوش / یا رب چه کنم چه آیین دارم

۲) تا مه و مهر فلک والی روزند و شبند / تا شب و روز جهان اصل ظلام است و ضیاست

۳) در خدمت جانانه کمر بسته ستادیم / در ساحت میخانه سراسیمه دویدیم

۴) ای که ندیدی مقام عاشق و معشوق / عزّت منعم ببین و زلت سائل

۴- در همۀ ابیات «فعل اسنادی به قرینۀ معنوی» محذوف است، به جز:

۱) گوشم به راه تا که خبر می‌دهد ز دوست / صاحب خبر بیامد و من بی‌خبر شدم

۲) گران جان‌ تر ز شبنم نیست جان ناتوان من / اگر می‌بود با من روی گرمی آفتابش را

۳) رسید نالۀ سعدی به هر که در آفاق / هم آتشی زده ای تا نفیر می آید

۴) هر که سودای تو دارد چه غم از هر دو جهانش / نگران تو چه اندیشه و بیم از دگرانش

۵- در کدام بیت، حذف فعل به «قرینۀ معنوی» صورت گرفته است؟

۱) حکایت از لب شیرین دهان سیم اندام / تفاوتی نکند اگر دعاست یا دشنام

۲) کسان را درم داد و تشریف و اسب / طبیعی است اخلاق نیکو نه کسب

۳) به چشم‌های تو دانم که تا ز چشم برفتی / به چشم عشق و ارادت نظر به هیچ نکردم

۴) به جای خاک، قدم بر دو چشم سعدی نه / که هر که چون تو گرامی بود به ناز آید

۶- در کدام بیت، حذف فعل به قرینۀ لفظی صورت گرفته است؟

۱) کجا دست گیرد دعای ویت / دعای ستمدیدگان در پیت؟

۲) یکی را که سعی قدم پیش تر / به درگاه حق منزلت بیش‌تر

۳) بفرمود گنجینۀ گوهرش / فشاندند در پای زر بر سرش

۴) دعای منت کی بود سودمند / اسیران محتاج در چاه و بند؟

۷- در کدام بیت جابجایی ضمیر صورت گرفته است؟

۱) نیک باشی و بدت گوید خلق / به که بد باشی و نیکت بینند

۲) من ز دست تو خویشتن بکشم / تا تو دستم به خون نیالایی

۳) عجب داری ار بار حکمش برم / که دایم به احسان و لطفش درم؟

۴) زیر شمشیر غمش رقص کنان باید رفت / کانکه شد کشتۀ او نیک سرانجام افتاد

۸- نقش ضمیر متصل «م» در پایان واژه‌های قافیه، در کدام بیت تفاوت دارد؟

۱) همت حافظ و انفاس سحرخیزان بود / که ز بندغم ایام نجاتم دادند

۲) بی‌خود از شعشعۀ پرتو ذاتم کردند / باده از جام تجلی صفاتم دادند

۳) بعد از این روی من و آینۀ وصف جمال / که در آنجا خبر از جلوۂ ذاتم دادند

۴) من اگر کامروا گشتم و خوشدل چه عجب / مستحق بودم و این‌ها به زکاتم دادند

۹- در کدام بیت جابجایی ضمیر متصل صورت نگرفته است؟

۱) به تن مقصرم از دولت ملازمتت / ولی خلاصۀ جان خاک آستانه توست

۲) از آن رنگ رخم خون در دل افتاد / وز آن گلشن به خارم مبتلا کرد

۳) دلم ربودی و رفتی ولی نمیروی از دل / بیا که جان عزیزت فدای شکل و شمایل

۴) شهسوار من که مه آینه‌دار روی اوست / تاج خورشید بلندش خاک نعل مرکب است

۱۰- در کدام بیت جابه‌جایی ضمیر متصل، صورت نگرفته است؟

۱) مستم آنجا مبر ای یار که سرمستانند / دست من گیر که این طایفه پردستانند

۲) نه عجب شب درازم که دو دیده باز باشد / به خیالت ای ستمگر عجب است اگر بخفتم

۳) هرگزم این گمان نبد، با تو که دوستی کنم / باورم این نمی‌شود با تو نشسته کاین منم

۴) پیش از آنم که به دیوانگی انجامد کار / معرفت پند همی داد و نمی پذرفتم

۱۱- در کدام بیت «جهش ضمیر» به چشم می‌خورد؟

۱) ما را به آب دیده شب و روز ماجراست / زان رهگذر که بر سر کویش چرا رود

۲) طرب سرای محبت کنون شود معمور / که طاق ابروی یار منش مهندس شد

۳) نسیم زلف تو چون بگذرد به تربت حافظ / ز خاک کالبدش صدهزار لاله برآید

۴) من این دلق مرقع را بخواهم سوختن روزی / که پیر می‌فروشانش به جامی برنمی‌گیرد

۱۲- در کدام بیت «جهش ضمیر» به چشم می‌خورد؟

۱) از آن پوشم رخ از زلفت که گویند / نمی‌باید نمودن زر به طرار

۲) ورم قدم به عبادت نمی‌نهی باری / تفقدی به زبان قلم دریغ مدار

۳) دو چشم سیل بار و روی زردم / شد این رودآور و آن زعفران رار

۴) من سرگشته چو سر در سر زلفت کردم / دست من گیر و مرا بی سروسامان مگذار

۱۳- در کدام بیت «جابه‌جایی ضمیر متصل» وجود دارد؟

۱) ای آنکه به اقبال تو در عالم نیست / گیرم که غمت نیست غم ما هم نیست؟

۲) دلم از صحبت شیراز به کلی بگرفت / وقت آن است که پرسی خبر از بغدادم

۳) نرگس مست نوازش کن مردم دارش / خون عاشق به قدح گر بخورد نوشش باد

۴) شدم آب، چون شمع و در خود فسردم / که تصویر صبحی به منظر ندادم

۱۴- آرایه‌های «ایهام، نغمۀ حروف، تشبیه، تضمین» همگی در کدام بیت یافت می‌شود؟

۱) تو شور کوهکن آور نه قصۀ شیرین / که کوه عشق به ناخن توان تراشیدن

۲) به بوی زلف تو پیشگاه باد سحر / به سان شمع شبستان خوش است لرزیدن

۳) به زیر زلف پرندین بامداد وصال / تویی چو چشمۀ خورشید در درخشیدن

۴) به شهر عشق منم شهریار و چون حافظ / منم که شهرۀ شهرم به عشق ورزیدن

۱۵- آرایه‌های بیت «خشت زیر سر و بر تارک هفت اختر پای / دست قدرت نگر و منصب صاحب جاهی» در کدام گزینه تماماً درست است؟

۱) استعاره، جناس، کنایه، پارادوکس

۲) استعاره، تضاد، تشبیه، مراعات نظیر

۳) تشبیه، جناس، تشخیص، مجاز

۴) تضاد، مراعات نظیر، حسن تعلیل، مجاز

۱۶- آرایه‌های مقابل همۀ ابیات به استثنای بیت …….. تماماً درست است؟

۱) گر به مراد من روی ور نروی تو حاکمی / من به خلاف رای تو گر نفسی زنم، زنم (جناس تام، ایهام)

۲) چشم که بر تو می‌کنم چشم حسود می‌کنم / شکر خدا که باز شد دیدۀ بخت روشنم (جناس ناقص، استعاره)

۳) شهری اگر به قصد من جمع شوند و متفق / با همه تیغ برکشم وز تو سپر بیفکنم (مجاز، تضاد)

۴) دردی است در دلم که گر از پیش آب چشم / برگیرم آستین برود تا به دامنم (اغراق، حسن تعلیل)

۱۷- آرایه‌های بیت زیر، کدام‌اند؟

«سایۀ بالای آن سرو از سر من کم مباد / زان که بر من رحمتی از عالم بالاست این»

۱) استعاره، مجاز، متناقض نما، جناس تام

۲) تشبیه، جناس ناقص، مجاز، حسن تعلیل

۳) کنایه، استعاره، جناس تام، تشبیه

۴) حسن تعلیل، کنایه، مراعات نظیر، تضاد

۱۸- مقصود دقیق‌تر سنایی در مصراع «لب و دندان سنایی همه توحید تو گوید» چیست؟

۱) با خلوص نیت

۲) با دیدۂ عقل

۳) با بینش فراوان

۴) با تمام وجود

۱۹- بیت «من نکردم خلق تا سودی کنم / بلکه تا بر بندگان جودی کنم» با مفهوم کدام بیت قرابت معنایی دارد؟

۱) عشق دریایی کرانه ناپدید / کی توان کردن شنا ای هوشمند

۲) نتوان وصف تو گفتن که تو در فهم نگنجی / نتوان شبه تو گفتن که تو در وهم نیایی

۳) تو حکیمی، تو عظیمی، تو کریمی، تو رحیمی / تو نمایندۀ فضلی تو سزاوار ثنایی

۴) زشت باید دید و انگارید خوب / زهر باید خورد و انگارید قند

۲۰- مفهوم آیۀ شریفۀ «تتُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ» با کدام بیت، متناسب است؟

۱) آن‌که را کردگار کرد عزیز / نتواند زمانه خوار کند

۲) آن که خود را شناخت نتواند / آفریننده را کجا داند

۳) آن‌که عیب تو گفت، یار تو اوست / وان که پوشیده داشت، مار تو اوست

۴) آن‌که را باطمع سر و کار است / گر عزیز جهان بود خوار است

۲۱- به مضمون آیۀ «تُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ»، در کدام بیت اشاره نشده است؟

۱) کلاه سعادت یکی بر سرش / گلیم شقاوت یکی در برش

۲) ادیم (سفره) زمین سفرۀ عام اوست به این خوان یغما چه دشمن چه دوست

۳) یکی را به سر بر نهد تاج بخت / یکی را به خاک اندر آرد ز تخت

۴) گلستان کند آتشی بر خلیل / گروهی بر آتش برد ز آب نیل

۲۲- منظور و مفهوم مصراع دوم بیت زیر، در کدام گزینه آمده است؟

«همه غیبی تو بدانی همه عیبی تو بپوشی / همه بیشی تو بکاهی همه کمی تو فزایی»

۱) بر همۀ بودن‌ها و نبودن‌ها آگاهی داری.

۲) همۀ کم و زیاد شدن‌ها به دست توست.

۳) تو بر سرنوشت همۀ موجودات نظارت داری.

۴) ورق زندگی همۀ موجودات عالم به دست توست.

۲۳- مفهوم کدام بیت با توجه به آیۀ «تُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ» متفاوت است؟

۱) یکی را همی تاج شاهی دهد / یکی را به دریا به ماهی دهد

۲) یکی را که در بند بینی مخند / مبادا که روزی درافتی به بند

۳) یکی را ز ماهی رساند به ماه / یکی را ز مه اندر آرد به چاه

۴) یکی را دهد تاج و تخت بلند / یکی را کند خوار و زار و نژند

۲۴- مفهوم حدیث «یا ملائکتی قَد استَحْیَیتُ مِن عبدی و لَیس لَهُ غیری فَقد غَفَرت لَهُ» در کدام گزینه آمده است؟

۱) قبول است اگر چه هنر نیستش / که جزما پناهی دگر نیستش

۲) تواضع کند هوشمند گزین / نهد شاخ پر میوه سر بر زمین

۳) تو را دهن باشد از حرص باز / نباید به گوش دل از غیب راز

۴) اگر میرم امروز در کوی دوست / قیامت زنم خیمه پهلوی دوست

۲۵- کدام بیت با متن زیر ارتباط معنایی ندارد؟

«باران رحمت بی‌حسابش همه را رسیده و خوان نعمت بی‌دریغش همه جا کشیده. پردۂ ناموس بندگان به گناه فاحش ندرد و وظیفۀ روزی به خطای منکر نبرد؟»

۱) باران که در لطافت طبعش خلاف نیست / در باغ لاله روید و در شوره زار خس

۲) ولیکن خداوند بالا و پست / به عصیان در رزق بر کس نبست

۳) ادیم زمین سفرۀ عام اوست / برین خوان یغما چه دشمن چه دوست

۴) دو کونش یکی قطره از بحر علم / گنه بیند و پرده پوشد به حلم

۲۶- « درختان را به خلعت نوروزی قبای سبز ورق در بر گرفته» با مفهوم کدام بیت قرابت معنایی دارد؟

۱) یارب گل است عارض زیبات یاسمن / یا بر فراز سرو شکفته است یاسمن

۲) چشم آهویی است که هنگام ترکتاز / باشد به سوی کشور جان‌هاش تاختن

۳) می‌گفت باصبا ز رخت گل حکایتی / باد صباش خردۂ زر کرد در دهن

۴) کسی با شکست حال دل زار می‌رسد / زلفت که زیر هر خم او هست صد شکن

۲۷- معنی کامل‌تر «پردۂ ناموس بندگان به گناه فاحش ندرد.» در کدام گزینه آمده است؟

۱) گناه بندگان غفلت زده را آشکار نمی‌کند.

۲) گناه بندگانش را به رخشان نمی‌کشد.

۳) گناه آشکار بندگانش را در حساب روز قیامت نمی‌نویسد.

۴) آبروی بندگانش را با وجود گنه کاری نمی‌ریزد.

۲۸- در عبارت «هر که یکی از بندگان گنهکار پریشان روزگار، دست انابت به امید اجابت به درگاه حق – جل علا – بردارد، ایزد تعالی در او نظر نکند، بازش بخواند، باز اعراض کند. بار دیگرش به تضرع و زاری بخواند. حق – سبحانه و تعالی – فرماید: یا ملائکتی قَد استَحْیَیتُ مِن عبدی و لَیس لَهُ غیری فَقد غَفَرت لَهُ» به کدام عامل در پذیرش درخواست بندۂ خطاکار، تکیه شده است؟

۱) مداومت بر انابت و استغفار

۲) قصد انابت به امید استجابت

۳) همراهی و دلسوزی ملائک با بنده خاطی

۴) اظهار تنهایی و بی‌باوری بندۂ خطاکار

۲۹- بیت «چه غم دیوار امت را که دارد چون تو پشتیبان؟ چه باک از موج بحر آن را که باشد نوح کشتیبان؟» با کدام گروه به مفهومی مشترک دارد؟

الف) گر هزاران دام باشد هر قدم چون تو با مایی، نباشد هیچ غم

ب) دست در دامن مردان زن و اندیشه مکن / هرکه با نوح نشیند چه غم از طوفانش

ج) از آب دیده صدره طوفان نوح دیدم / وز لوح سینه هرگز نقشت نگشت زایل

د) هر دلی کز قبل شادی او شاد بود / گرش طوفان غمان بارد، غمگین نکند

ه) هرکه در سایه عنایت اوست / گنهش طاعت است و دشمن دوست ز

و) نه غم و اندیشۀ سود و زیان / نه خیال این فلان و آن فلان

ز) چون عنایاتت بود با ما مقیم / کی بود بیمی از آن دزد لئیم؟

۱) الف، ب، ج

۲) د، ج، ب

۳) ه، و، ز

۴) ه الف، ز

۳۰- بیت «این مدعیان در طلبش بی‌خبران‌اند کان را خبر شد خبری باز نیامد» با مفهوم کدام بیت متناسب است؟

۱) من نه کنون پانهاده‌ام به خرابات / بر سر این کوچه بوده‌ام ز اوایل

۲) دم نتوان زد به مجلسی که در آن جا / مهر خموشی زدند بر لب قایل (گوینده)

۳) واسطه را باتو هیچ رابطه‌ای نیست / کس به وصال تو چون رسد به وسایل

۴) پرده تن را به دست شوق دریدیم / تا نشود در میان ما و تو حایل

۳۱- در عبارت گلستان سعدی «از این بوستان که بودی ما را چه تحفه کرامت کردی»؟ جملۀ دوم یعنی:

۱) بخشش شما در این مورد چگونه است؟

۲) برای ما چه لطفی از جانب شما می‌شود؟

۳) چه هدیه‌ای برای ما آوردی؟

۴) چه دوستی دربارۀ ما نشان می‌‌دهی؟

۳۲- مفهوم «گر کسی وصف او ز من پرسد بیدل از بی‌نشان چه گوید باز» با همۀ ابیات به استثنای بیت …………… تناسب دارد.

۱) آن دهان نیست که در وصف سخندان آید / مگر اندر سخن آیی و بدانم که لب است

۲) چون سخن در وصف این حالت رسید / هم قلم بشکست و هم کاغذ درید

۳) خدای را به صفات زمانه وصف مکن / که هر سه وصف زمانه است هست و باید بود

۴) وصف خوبی او چه دانم گفت / هرچه گویم هزار چندین است

۳۳- مفهوم «یا ملائکتی قَد استَحْیَیتُ مِن عبدی و لَیس لَهُ غیری فَقد غَفَرت لَهُ» در کدام بیت دیده می‌شود؟

۱) کرم بین و لطف خداوندگار / گنه بنده کرده‌ست و او شرمسار

۲) باران که در لطافت طبعش خلاف نیست / در باغ لاله روید و در شوره‌زار خس

۳) ادیم زمین سفرۀ عام اوست / برین خوان یغما چه دشمن چه دوست

۴) تواضع کند هوشمند گزین / نهاد شاخ پر میوه سر بر زمین

۳۴- مفهوم عبارات «گفت: به خاطر داشتم که چون به درخت گل رسم، دامنی پر کنم هدیۀ اصحاب را. چون برسیدم بوی گلم چنان مست کرد که دامنم از دست برفت.» از کدام بیت دریافت می‌شود؟

۱) قراری بسته‌ام با می فروشان / که روز غم به جز ساغر نگیرم

۲) چنان پر شد فضای سینه از دوست / که یاد خویش گم شد از ضمیرم

۳) من آن مرغم که هر شام و سحرگاه / زبام عرش می‌آید صفیرم

۴) قدح پر کن که من در دولت عشق / جوان بخت جهانم گرچه پیرم

۳۵- عبارت «باران رحمت بی‌حسابش همه را رسیده و خوان نعمت بی‌دریغش همه جا کشیده.» با کدام بیت قرابت مفهومی دارد؟

۱) در ضیافت خانۀ خان نوالش [لقمه‌اش] منع نیست / در گشاده است و صلا در داده خوان انداخته

۲) پس تو را منت ز مهمان داشت باید بهر آنک / می‌خورد بر خوان انعام تونان خویشتن

۳) دریغا که بر خوان الوان عمر / دمی چند خوردیم و گفتند بس

۴) همانا که بی‌نعمت او به گیتی / در این سال‌ها کس نیار است خوانی.

۳۶- مفهوم عبارت «واصفان حلیه جمالش به تحیر منسوب که مَا عَرَفْنَاکَ حَقَّ مَعْرِفَتِک» با کدام بیت تناسب دارد؟

۱) مردی غریق گشتۀ بحر تحیرم / رندی غریب مانده به کوی قلندرم

۲) تو در چاه تحیر مانده و ز بهر خلاص تو / خیال او رسن در دست بر بالای چاه اینک

۳) ز ماه خانگی آن را که دیده روشن نیست / جلای دیده ز گلگشت ماهتاب خوش است

۴) وصل خورشید به شب پره‌ی اعمی [نابینا] نرسد / که در آن آیینه صاحب نظران حیرانند

۳۷- عبارات زیر، با کدام بیت قرابت مفهومی دارد؟

« گفت: به خاطر داشتم که چون به درخت گل رسم، دامنی پر کنم هدیه اصحاب را. چون برسیدم، بوی گلم چنان مست کرد که دامنم از دست برفت.»

۱) هرکجا سروقدی چهره چو یوسف بنمود / عاشقی سوخته خرمن چو زلیخا برخاست

۲) هرکسی بی‌خویشتن جولان عشقی می‌کند / تا به چوگان که در خواهد فتادن گوی دوست

۳) صورت یوسف، نادیده صفت می‌کردم / چون بدیدیم زبان سخن از کار برفت

۴) تو با این مردم کوته نظر در چاه کنعانی / به مصر آ، تا پدید آیند یوسف را خریداران

۳۸- مفهوم بیت زیر، متناسب با کدام بیت است؟

«تا نگری، بی‌خبر از جسم و جان / کی خبریابی ز جانان یک زمان»

۱) در فراق دوستان آخر زما چیزی نماند / هرکه رفت از هستی ما پاره‌ای با خویش برد

۲) دل خود دریغ نیست که از دست من برفت / جان عزیز بر کف دست است گو بخواه

۳) دعوی هستی در این میدان دلیل نیستی است / هرکه فانی می‌شود موجود می‌دانیم ما

۴) یار گویند که دارد سر عاشق کشتن / خبر عاشقی من برسانید به یار

۳۹- بیت زیر، با کدام بیت، ارتباط مفهومی دارد؟

«این مدعیان در طلبش بی‌خبرانند / کان را که خبر شد خبری باز نیامد»

۱) عاشقی را که چنین بادۀ شبگیر دهند / کافر عشق بود گر نشود باده پرست

۲) خامی و ساده‌دلی شیوۂ جانبازان نیست / خبری از بر آن دلبر عیار بیار

۳) در کوی وفا چاره به جز دادن نیست / یعنی که مجو در طلبش راه سلامت

۴) عشق در هر دل که شمع بی‌قراری برفروخت / اولین پروانه‌اش مهر لب اظهار بود

۴۰- بیت زیر، با کدام بیت، قرابت مفهومی دارد؟

«عاشقان کشتگان معشوقند / برنیاید ز کشتگان آواز»

۱) عشق برداشت ز کوچک دلی از خاک مرا / ورنه ویرانه من قایل تعمیر نبود

۲) به آه و ناله گفتم دل تهی سازم ندانستم / که عشق اول زبان زین لشکر خونخوار می‌گیرد

۳) خوش کن به شور عشق دهن تا چو ماهیان / در مشرب تو تلخی دریا شود لذیذ

۴) کار غیور عشق شراکت پذیر نیست دل را به نقد از همه کار جهان برآر

پاسخنامه:

سوال	گزینه۱	گزینه۲	گزینه۳	گزینه۴
۱		*
۲		*
۳				*
۴		*
۵			*
۶			*
۷		*
۸	*
۹	*
۱۰	*
۱۱		*
۱۲		*
۱۳		*
۱۴				*
۱۵	*
۱۶				*
۱۷			*
۱۸				*
۱۹			*
۲۰	*
۲۱		*
۲۲		*
۲۳		*
۲۴	*
۲۵	*
۲۶			*
۲۷				*
۲۸	*
۲۹				*
۳۰		*
۳۱			*
۳۲	*
۳۳	*
۳۴		*
۳۵	*
۳۶				*
۳۷			*
۳۸			*
۳۹				*
۴۰		*