[۴:۴۸] خدا شرک را نمیبخشد، ولی گناهان کوچک تر را برای هر که بخواهد میبخشد. هر کس در کنار خدا معبودانی قرار دهد، مرتکب گناهی هولناک شده است.
[۳۹:۶۵] وَلَقَدْ أُوحِىَ إِلَیْکَ وَإِلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکَ لَئِنْ أَشْرَکْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُکَ وَلَتَکُونَنَّ مِنْ الْخَسِرِینَ
[۳۹:۶۵] به تو و به کسانی که پیش از تو بودند، وحی شده است که هرگاه به شرک آلوده شوی، تمام اعمالت باطل خواهد شد و از بازندگان خواهی بود.
فقط الله دعای ما را اجابت می کند و بس
۱- اگر آنها را بخوانید، نمیتوانند ندای شما را بشنوند. حتی اگر هم بشنوند، نمیتوانند به شما پاسخ دهند. این مهمترین نکته قرآنی است که باید روی آن فکر کرد. اگر افراد مرده را بخوانید، نمیتوانند بشنوند و حتی بالفرض محال اگر هم بشنوند، نمیتوانند جواب گویند. این آیه ثابت می کند که شنیدن و جواب دادن هر دو لازمه اجابت یک دعاست. فقط خداست که میتواند دعاهای همه را بشنود و اجابت گوید.
[۳۵:۱۴] إِنْ تَدْعُوهُمْ لَا یَسْمَعُوا دُعَاءَکُمْ وَلَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَکُمْ وَیَوْمَ الْقِیَمَهِ یَکْفُرُونَ بِشِرْکِکُمْ وَلَا یُنَبِّئُکَ مِثْلُ خَبِیرٍ
[۳۵:۱۴] اگر آنها را بخوانید، نمیتوانند ندای شما را بشنوند. حتی اگر هم بشنوند، نمیتوانند به شما پاسخ دهند. در روز رستاخیز، آنها شرک شما را طرد خواهند کرد. هیچ کس نمیتواند مانند آن آگاه ترین تو را آگاه سازد.
۲- کسانی که در قبرهایند، نمیتوانند بشنوند.
سوره ۳۵ آیه ۲۲: وَمَا یَسْتَوِی الْأَحْیَاءُ وَلَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ یُسْمِعُ مَنْ یَشَاءُ وَمَا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِی الْقُبُور
[۳۵:۲۲] و زنده و مرده مثل هم نیستند؛ خدا هر که را بخواهد شنوا می کند. تو نمی توانی کسانی را که در گور هستند، شنوا کنی.
سوره ۳۰ آیه ۵۲: فَإِنَّکَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِینَ
[۳۰:۵۲] تو نمی توانی مرده و یا کر را شنوا کنی، هنگامی که روی برگردانند.
سوره ۲۷ آیه ۸۰ : إِنَّکَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِینَ
[۲۷:۸۰] تو نمی توانی مرده و کر را وادار کنی تا صدا را بشنوند، اگر روی گردانند.
تازه آیات فوق خطاب به پیامبر است. یعنی حتی پیامبر هم چنین قدرتی ندارد که مرده ها را بشنواند.
۳- از نظر قرآن، خواب و مرگ شبیه همند ، فقط با این تفاوت که در مرگ نفس انسانها گرفته میشود. پس یک مرده مثل کسی است که در خواب است. اصحاب کهف ۳۰۰ سال به خواب رفتند و بعد از سیصد سال بیدار شدند و حتی نمی دانستند که چند روز است که خوابیده اند و تماما از وقایع اطراف خویش بی اطلاع بودند. آنان در این سیصد سال از تمام کسانی که آنها را صدا می زده اند ، در بی اطلاعی بسر می برده اند. مطمئنا کسانی از نزدیکان آنان به دنبالشان گشته و آنا را صدا می زده اند؛ با این وضع طبق گفته قرآن ، آنان از همه چیز بیخبر بوده اند. پس این مثال خوبی است تا ثابت کند که مردگان نمی شنوند.
۴- همچنین داستان عزیر که در قرآن ذکر شده است مثال خوبی است از کسی که مرده و زنده شده است. وقتی کسانی ادعا دارند که مردگان میشنوند، بهترین دلیل این است که یک فردی بمیرد و دوباره بعد از مدتی زنده شود تا همه چیز روشن شود. عزیر بعد از صد سال مرگ دوباره زنده میشود و در این مدت فکر می کند که فقط چند روزی خوابیده است. او از تمام حوادثی که در این صد سال افتاده است، کاملا بیخبر و بی اطلاع بوده است. خدا خودش می فرماید که در این قرآن از هرگونه مثالی زده شده است. پس داستان عزیر در قرآن بی هدف و عبث نیامده است و خدا اینجوری میخواهد به ما بگوید که مرده ها بعد از مرگ از ارتباط با زندگان ناتوانند و ارتباط دو طرفه قطع است.
به همین خاطر است که خدا می فرماید: آنان از دعاهای دعاکنندگان به کلی بی خبرند.
[۴۶:۵] وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ یَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لَا یَسْتَجِیبُ لَهُ إِلَى یَوْمِ الْقِیَمَهِ وَهُمْ عَنْ دُعَائِهِمْ غَفِلُونَ
[۴۶:۵] کیست گمراه تر از آنان که معبودانی را در کنار خدا میخوانند که آنها تا روز رستاخیز نتوانند پاسخشان دهند، و آنان از دعاهای آنها به کلی بی خبرند؟
[۴۶:۶] وَإِذَا حُشِرَ النَّاسُ کَانُوا لَهُمْ أَعْدَاءً وَکَانُوا بِعِبَادَتِهِمْ کَفِرِینَ
[۴۶:۶] و هنگامیکه مردم (در روز قضاوت) احضار شوند، معبودانشان دشمنانشان خواهند شد و شرک آنها را علنا محکوم خواهند کرد.
۵- حتی حضرت پیامبر (ص) در زمان زنده بودنش می گوید که “من هیچ قدرتى بر نفع و ضرر خود (حتی خودم) ندارم” ؛
[۷:۱۸۸] قُلْ لَا أمْلِکُ لِنَفْسِى نَفْعًا وَلَا ضَرًّا إلَّا مَا شَاء اللَّهُ وَلَوْ کُنتُ أعْلَمُ الْغَیْبَ لَاسْتَکْثَرْتُ مِنْ الْخَیْرِ وَمَا مَسَّنِى السُّوءُ إنْ أنَا إلَّا نَذِیرٌ وَبَشِیرٌ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ
[۷:۱۸۸] بگو: “من هیچ قدرتى بر نفع و ضرر خود ندارم. فقط آنچه خدا بخواهد، براى من پیش مى آید. اگر از آینده خبر داشتم، به ثروت خود مى افزودم و هیچ آسیبى به من نمى رسید. من هشداردهنده اى بیش نیستم و حامل خبرهاى خوب براى آنان که ایمان دارند.”
۶- دعا یک نوع عبادت است براساس آیه زیر عبادت مخصوص خداست. پروردگارتان میگوید: “از من درخواست کنید و من به شما پاسخ خواهم داد. مطمئنا، کسانی که برای پرستش من بسیار متکبر هستند (متکبر هستند زیرا خدا را نمی خوانند و به جای او، بندگان او را میخوانند )، به اجبار وارد جهنم خواهند شد.”
[۴۰:۶۰] وَقَالَ رَبُّکُمْ ادْعُونِى أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِى سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ
[۴۰:۶۰] پروردگارتان میگوید: “از من درخواست کنید و من به شما پاسخ خواهم داد. مطمئنا، کسانی که برای پرستش من بسیار متکبر هستند، به اجبار وارد جهنم خواهند شد.”
دعا عبادت است و عبادت هم مخصوص خداست.
۷- یکی از صفات خدا سمیع الدعا بودن است یعنی شنونده دعاها؛ در قرآن کسی جز خدا سمیع الدعا خوانده نشده است. در حالی که اصحاب کهف و عزیر که همگی جزو صالحین بودند، بعد از مرگ از همه جا بی خبر بوده اند.
سوره ۳ آیه ۳۸: هُنَالِکَ دَعَا زَکَرِیَّا رَبَّهُ قَالَ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ
سوره ۱۴ آیه ۳۹: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی وَهَبَ لِی عَلَى الْکِبَرِ إِسْمَاعِیلَ وَإِسْحَاقَ إِنَّ رَبِّی لَسَمِیعُ الدُّعَاءِ
۸- دلیلی برای شنوا بودن مردگان وجود ندارد. خدا دلیلی بر آن نیاورده است. در عوض تا دلت بخواهد دلیل بر ناشنوا بودن مردگان در قرآن موجود است.
حج آیه ۱۷: وَیَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَمْ یُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَاناً وَمَا لَیْسَ لَهُم بِهِ عِلْمٌ وَمَا لِلظَّالِمِینَ مِن نَّصِیرٍ
[۲۲:۷۱] با این حال، آنها در کنار خدا معبودانی را در حد پرستش قرار می دهند که او هیچ دلیلی برای این کار آنان نازل نکرده است و آنها چیزی درباره آنان نمی دانند. ستمکاران هیچ یاوری ندارند.
سوره ۲۳ آیه ۱۷: وَمَن یَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ لَا بُرْهَانَ لَهُ بِهِ َإِنَّمَا حِسَابُهُ عِندَ رَبِّهِ إِنَّهُ لَا یُفْلِحُ الْکَافِرُونَ
[۲۳:۱۱۷] هر کس در کنار خدا، خدای دیگری را بدون هیچ مدرکی در حد پرستش برساند، حسابش با پروردگارش خواهد بود. کافران هرگز موفق نمی شوند.
۹- موضوع شهادت صالحین
اما خدا یک مورد از فرد شهید در قرآن ذکر نموده است در سوره یاسین آیه ۲۰ تا ۲۸
وَجَاءَ مِنْ أَقْصَى الْمَدِینَهِ رَجُلٌ یَسْعَى قَالَ یَا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِینَ
اتَّبِعُوا مَنْ لَا یَسْأَلُکُمْ أَجْرًا وَهُمْ مُهْتَدُونَ
وَمَا لِیَ لَا أَعْبُدُ الَّذِی فَطَرَنِی وَإِلَیْهِ تُرْجَعُونَ
أَأَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ آلِهَهً إِنْ یُرِدْنِ الرَّحْمَنُ بِضُرٍّ لَا تُغْنِ عَنِّی شَفَاعَتُهُمْ شَیْئًا وَلَا یُنْقِذُونِ
إِنِّی إِذًا لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ
إِنِّی آمَنْتُ بِرَبِّکُمْ فَاسْمَعُونِ
قِیلَ ادْخُلِ الْجَنَّهَ قَالَ یَا لَیْتَ قَوْمِی یَعْلَمُونَ
بِمَا غَفَرَ لِی رَبِّی وَجَعَلَنِی مِنَ الْمُکْرَمِینَ
وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى قَوْمِهِ مِنْ بَعْدِهِ مِنْ جُنْدٍ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا کُنَّا مُنْزِلِینَ
ترجمه آیات فوق:
[۳۶:۲۰] مردی از انتهای دیگر شهر آمد و می گفت: “ای قوم من، از رسولان پیروی کنید.
[۳۶:۲۱] “از کسانی پیروی کنید که از شما مزدی نمی خواهند و هدایت شده اند.
[۳۶:۲۲] “چرا آن یکتایی را پرستش نکنم که مرا پدید آورد و بازگشت نهایی شما به سوی اوست؟
[۳۶:۲۳] “آیا در کنار او خدایانی قرار دهم؟ اگر آن بخشنده ترین برای من آسیبی بخواهد، شفاعت آنها کوچک ترین کمکی به من نخواهد کرد و آنها نمی توانند مرا نجات دهند.
[۳۶:۲۴] “در آن صورت، من کاملا گمراه خواهم بود.
[۳۶:۲۵] “من به پروردگار شما ایمان آورده ام؛ خواهش می کنم به من گوش دهید.
[۳۶:۲۶] (هنگام مرگش) به او گفته شد: “وارد بهشت شو،” او گفت: “آه، ای کاش مردم من می دانستند.
[۳۶:۲۷] “که پروردگارم مرا بخشیده است و مرا گرامی داشته است.”
[۳۶:۲۸] ما پس از او بر قومش سربازانی از آسمان نفرستادیم؛ ما نیازی نداشتیم که آنها را بفرستیم.
داستان حبیب نجار در این آیات ذکر شده است و او مردمش را به یکتاپرستی دعوت می کند. اما متاسفانه مردمش او را شهید می کنند. در دو آیه آخری که گفته حبیب نجار است، دقت کنید:
[۳۶:۲۶] (هنگام مرگش) به او گفته شد: “وارد بهشت شو،” او گفت: “آه، ای کاش مردم من می دانستند.
[۳۶:۲۷] “که پروردگارم مرا بخشیده است و مرا گرامی داشته است.”
گفته حبیب نجار بعد از شهادت: آه، ای کاش مردم من می دانستند که پروردگارم مرا بخشیده است و مرا گرامی داشته است.
این آیه نشان میدهد که ارتباط دو طرفه بین حبیب و مردمش قطع است.
یعنی نه مردم صدای حبیب را میشنوند و نه حبیب میتواند با مردمش ارتباط برقرار کند
و به این طریق ارتباط دو طرفه قطع است.
[۲۷:۶۲] أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَیَکْشِفُ السُّوءَ وَیَجْعَلُکُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ أءلَهٌ مَعَ اللَّهِ قَلِیلًا مَا تَذَکَّرُونَ
[۲۷:۶۲] کیست آن که وقتی درماندگان او را بخوانند، آنان را رهایی میبخشد و بدبختی را برطرف میسازد و شما را وارث زمین قرار میدهد؟ آیا اله دیگری با خدا هست؟ شما به ندرت توجه میکنید.
فقط الله است
[۲:۱۶۵] وَمِنْ النَّاسِ مَنْ یَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أندَادًا یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللَّهِ وَالَّذِینَ ءامَنُوا أشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ وَلَوْ یَرَى الَّذِینَ ظَلَمُوا إذْ یَرَوْنَ الْعَذَابَ أنَّ الْقُوَّهَ لِلَّهِ جَمِیعًا وَأنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعَذَابِ
[۲:۱۶۵] با این حال، برخی از مردم معبودانی را همتای خدا قرار میدهند و به آنها چنان عشق میورزند که گویی خدا هستند. کسانی که ایمان دارند بیش از هر کس، به خدا عشق میورزند. اگر فقط ستمکاران میتوانستند خود را هنگام روبرو شدن با عذاب ببینند، آنگاه متوجه میشدند که تمام قدرتها فقط متعلق به خداست و عذاب خدا هیبت انگیز است.
فقط خدا را صدا بزنیم و از او درخواست کنیم
خداوند میفرماید از من بخواهید چون از شاهرگ گردن به شما نزدیکترم چون همه گناهکاران را میبخشم چون ارحم الرحمینم چون مالک زمین و آسمان و هر دو جهانم