معنا و مفهوم شعر مولوی: ای خدا ای فضل تو حاجت روا
=================================================
ای خدا ای فضل تو حاجت روا با تو یاد هیچ کس نبود روا
در این بیت “روا” در مصراع اول به معنای بر آورده کردن است و در مصراع دوم به معنای شایسته.
معنای بیت: ای خدایی که لطف و احسان تو نیاز های ما را برآورده می کند. با وجود تو، یاد کردن از هیچ کس شایسته نیست.
+++++++++++
قطره ی دانش که بخشیدی ز پیش متصل گردان به در یاهای خویش
قطره نماد کمی و دریا نماد بسیاری است.
معنای بیت: علم اندکی که از نزد خودت به ما بخشیدی به دریای علم خودت متصل کن.
مفهوم بیت: خدایا علم ما را زیاد کن.
+++++++++++
صد هزاران دام و دانه است ای خدا ما چو مرغان حریصی بینوا
دام ودانه: نماد مشکلات و گرفتاری های دنیوی است-
معنای بیت: ای خدا در مسیر زندگی ما هزاران گرفتاری وجود دارد در حالی که ما همچون پرندگانی طمع کار و بیچاره ایم.( در این بیت ما انسان ها به پرندگان حریص و بیچاره تشبیه شده ایم.ما: مشبه – مرغان: مشبه به)
+++++++++++
گر هزاران دام باشد هر قدم چون تو با مایی نباشد هیچ غم
اگر هزاران گرفتاری هم جلو راه ما باشد، وقتی تو با ما باشی هیچ غمی نداریم.
+++++++++++
از خدا جوییم توفیق ادب بی ادب محروم شد از لطف رب
از خدا می خواهیم که در فراگیری ادب و فرهنگ درست ما را یاری دهد. زیرا انسان بی ادب از رحمت خدا بی نصیب است.
+++++++++++
بی ادب تنها نه خود را داشت بد بلکه آتش در همه آفاق زد
آدم بی ادب نه فقط به خودش بدی میکند. بلکه بدی او همه جهان را در برمی گیرد.
=====================================
مولانا از ناسپاسی اقوام دیگر در گذشته، مثال می زند و می گوید که قوم موسی و عیسی نیز دایما ایراد می گرفتند و ناشکر بودند و برای همین روزی خود را نزد خداوند کم می کردند.
به هر حال هرکسی، نتیجه رفتارهایش را می بیند و ناشکری و گستاخی، نتیجه خوبی ندارد. حتی فرزند بی ادب در خانواده نیز، خود را از نعمت‌های خانواده محروم میکند.